Điều gì là cần thiết để chúng ta chinh phục các mục tiêu và biến ước mơ thành hiện thực ở Nhật Bản Thế nào là bữa ăn giúp duy trì và nâng cao sức khỏe?

Phẫu thuật sửa thận ngoài cơ thể rồi ghép lại cho chính người bệnh là một kỹ thuật đặc biệt trong y học hiện đại.
Các bác sĩ sẽ lấy quả thận ra khỏi cơ thể, sửa chữa phần mạch máu bị hư hại hoặc có túi phình ngay trên bàn phẫu thuật, sau đó ghép lại chính quả thận đó vào cơ thể bệnh nhân.
Phương pháp này giúp bảo tồn thận, tránh phải cắt bỏ hoàn toàn trong những ca bệnh mạch máu phức tạp, đặc biệt là phình động mạch nằm sâu trong rốn thận – nơi các mạch máu chia nhánh rất nhỏ và khó thao tác.

1.  Diễn tiến ca mổ tại Việt Nam – Bệnh viện Trung ương Quân đội 108

• Bệnh nhân: Nữ, 37 tuổi, ở Phú Yên mắc phình động mạch thận trái khổng lồ, đường kính gần 5 cm, có dấu hiệu đau thắt lưng, nguy cơ cao bị vỡ.
• Trước đó: Nhiều bệnh viện lớn ở miền Nam chẩn đoán và đề nghị cắt bỏ thận để tránh vỡ túi phình.
• Tại BV 108: Các bác sĩ quyết định giữ lại thận bằng cách phẫu thuật đặc biệt.
• • Thận được lấy ra khỏi cơ thể bằng phẫu thuật nội soi,
  • Mạch máu thận được sửa chữa và tái tạo ngoài cơ thể, loại bỏ phần phình,
  • Sau đó ghép lại chính quả thận đó vào hố chậu cùng bên.
• Thời gian phẫu thuật: khoảng 4 giờ.
• Kết quả: Sau mổ, thận hoạt động tốt, máu lưu thông ổn định, bệnh nhân hồi phục nhanh, không cần dùng thuốc chống thải ghép vì đây là thận của chính bệnh nhân.
• Ý nghĩa: Đây là ca đầu tiên tại Việt Nam áp dụng kỹ thuật này thành công, giúp bệnh nhân giữ được thận thay vì mất hoàn toàn.

2.  Diễn tiến các ca tương tự tại Nhật Bản:

(Báo cáo của Bác sĩ Hayashida và cộng sự – năm 2018 trong bài báo khoa học Nhật Bản đăng trên Tạp chí Hội Mạch máu Nhật Bản (J Jpn Coll Angiol, 2018), nói về 3 trường hợp phẫu thuật phình động mạch thận bằng kỹ thuật bench surgery và ghép thận tự thân.)

• Các bác sĩ Nhật đã thực hiện 3 ca phẫu thuật tương tự cho bệnh nhân bị phình động mạch thận, kích thước 2–3 cm, nằm ở vị trí rốn thận.
• Cách thực hiện:
• • Thận được lấy ra ngoài cơ thể qua một vết mổ nhỏ ở vùng hông,
  • Mạch máu bị phình được cắt bỏ và khâu tái tạo,
  • Có trường hợp dùng mạch máu ở chân để ghép thay thế,
  • Sau đó, thận được bảo quản lạnh, rồi ghép lại vào vùng hố chậu.
• Thời gian mổ: trung bình gần 9 tiếng,
• • Trong đó thời gian “thận tạm ngừng máu” được kiểm soát bằng cách ngâm trong dung dịch lạnh đặc biệt để tránh hư tổn.
• Kết quả:
• • Cả ba bệnh nhân đều hồi phục tốt,
  • Chức năng thận trở lại gần như bình thường sau vài ngày,
  • Không có biến chứng nặng, và không cần thuốc chống thải ghép.
• Theo dõi: Sau hơn 1 năm, chức năng thận của cả 3 người đều ổn định, không tái phát túi phình.

3.  So sánh mức độ giữa ca Việt Nam và Nhật Bản

Có thể thấy ca Việt Nam phức tạp và nguy hiểm hơn, do túi phình lớn và liên quan nhiều mạch máu.
Tuy vậy, thời gian mổ ngắn và kết quả tốt chứng tỏ trình độ phối hợp phẫu thuật tiết niệu – mạch máu tại Việt Nam đã đạt mức rất cao, tương đương các trung tâm hàng đầu Nhật Bản.

4.  Nói về thành công và rủi ro của phương pháp trên:

Thành công đạt được:

• Giữ lại thận, tránh cắt bỏ.
• Khâu nối mạch máu chính xác vì làm ngoài cơ thể, dễ quan sát.
• Không cần thuốc chống thải ghép vì là ghép lại thận của chính mình.
• Phục hồi nhanh, duy trì chức năng thận lâu dài.

Rủi ro tiềm ẩn:

• Nếu thời gian thận bị ngừng máu quá lâu, có thể gây tổn thương không hồi phục.
• Chảy máu hoặc tắc mạch sau khi ghép lại.
• Nhiễm trùng, tổn thương mô hoặc biến chứng trong mổ.
• Thời gian phẫu thuật dài, đòi hỏi đội ngũ nhiều chuyên khoa cùng tham gia (tiết niệu, mạch máu, gây mê, hồi sức…).

5.  Nguyên tắc để có thể thực hiện thành công trên lâm sàng

1. Chọn đúng bệnh nhân:
2. • Thích hợp với người có phình động mạch thận lớn hoặc ở vị trí phức tạp, nhưng vẫn còn khả năng giữ được thận.
2. Kiểm soát thời gian thiếu máu:
3. • Khi lấy thận ra ngoài, máu ngừng lưu thông nên phải giữ lạnh bằng dung dịch đặc biệt,
   • Thời gian “thiếu máu nóng” (tức lúc thận ở ngoài mà chưa được làm lạnh) phải dưới 30 phút.
3. Bảo quản thận đúng cách:
4. • Sử dụng dung dịch bảo quản lạnh chuyên dụng để duy trì tế bào thận hoạt động.
   • Ở Nhật, dung dịch này có chứa chất chống oxy hóa và chống viêm để giảm tổn thương.
4. Tái tạo mạch máu cẩn thận:
5. • Khâu nối tỉ mỉ từng mạch, có thể lấy thêm mạch máu khác (như tĩnh mạch ở chân) để thay thế phần bị cắt bỏ.
5. Ghép lại đúng vị trí:
6. • Thường ghép vào vùng hố chậu, nơi dễ nối mạch và kiểm tra lưu thông máu.
6. Đội ngũ chuyên khoa phối hợp:
7. • Cần có phẫu thuật viên tiết niệu, mạch máu, gây mê, hồi sức, và hệ thống theo dõi sau mổ hiện đại.
7. Theo dõi sát sau phẫu thuật:
8. • Kiểm tra nước tiểu, xét nghiệm chức năng thận, siêu âm mạch máu thường xuyên để phát hiện sớm biến chứng.

Phẫu thuật sửa thận ngoài cơ thể rồi ghép lại cho chính bệnh nhân là một kỹ thuật hiếm, đòi hỏi chuyên môn rất cao nhưng mang lại lợi ích to lớn: Giúp người bệnh giữ được thận, tránh phải cắt bỏ; Tăng cơ hội hồi phục hoàn toàn, đặc biệt ở người trẻ; Thể hiện trình độ y học Việt Nam đã tiệm cận quốc tế, khi có thể thực hiện thành công kỹ thuật từng chỉ có ở các trung tâm lớn của Nhật, Mỹ, châu Âu.

Ca mổ tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 là dấu mốc quan trọng, chứng minh khả năng phối hợp giữa nhiều chuyên khoa trong nước. So với các ca ở Nhật, dù điều kiện và phương tiện khác nhau, kết quả đạt được tương đương, mở ra hướng điều trị mới cho những bệnh nhân phình động mạch thận phức tạp trên đất nước chúng ta.

Tài liệu tham khảo: J. Jpn. Coll. Angiol. 58(8): 131-136 (2018)

Lần đầu tiên tại Việt Nam: Ghép thận sau khi thận được lấy ra "sửa chữa"